Natura, Homines, Historia 2022
Katarzyna Majbroda
Od czyszczenia przestrzennego do rekultywacji. Przeobrażenia krajobrazu energetycznego Wigancic Żytawskich w procesie transformacji
Artykuł przedstawia fragment empirycznych badań antropolożki na temat lokalnych sposobów doświadczania działalności kompleksu wydobywczo-energetycznego „Turów” w gminie Bogatynia, na Dolnym Śląsku w kontekście transformacji energetycznej. Jego celem jest zarysowanie procesu powstawania krajobrazu energetycznego (energy landscape) na obszarze rozwijającego się przemysłu wydobycia węgla brunatnego jako wyniku relacyjnego współdziałania ludzi, materii, złoża, technologii i środowiska. Autorka wskazuje na konsekwencje dynamiki przemian, jakim podlega antropogeniczny, industrialny krajobraz energetyczny, przypominając historię Wigancic Żytawskich – miejscowości położonej niegdyś w gminie Bogatynia, w powiecie zgorzeleckim, która u progu XXI wieku uległa czyszczeniu przestrzennemu, przeobrażając się w przestrzeń skolonizowaną przez tzw. trzecią naturę, która wymyka się kapitalistycznym procesom rozwoju kosztem eksploatacji środowiska. Krajobraz wsi kumulujący w sobie historię społeczną i historię środowiska ulega rekonfiguracji w procesie likwidacji infrastruktury i zabudowy wsi na skutek bliskiego sąsiedztwa z hybrydowym zwałowiskiem zewnętrznym, a następnie planów jej odbudowy i rewitalizacji w kontekście rysującej się na horyzoncie transformacji energetycznej i rekultywacji obszarów po węglu.
Słowa kluczowe
Wigancice Żytawskie, krajobraz energetyczny, trzecia natura, kompleks wydobywczo-energetyczny „Turów”, czyszczenie przestrzenne, rekultywacja