dr hab. Jarosław Porazinski, prof. UMK
Niestacjonarne Studia Historii

rok akademicki 2009 / 2010

• Historia nowożytna Polski w XVI - XVIII w. na tle historii krajów Europy. Wybrane problemy - wykład

Szczegółowy wykaz zalecanej literatury (do wyboru!) oraz zasady przygotowania się do egzaminu stanowią załącznik do tego programu. Wymagania te są wspólne dla studentów stacjonarnych i niestacjonarnych.

1. Wprowadzenie do historii nowożytnej. Węzłowe problemy epoki (cz.1): a. problemy periodyzacji (historia polityczna, historia ustroju, historia kultury itd.) w historii świata, Europy, Polski b. problemy węzłowe: 1. powstawanie scentralizowanych państw narodowych. 2. Problem absolutyzmu - dyskusja wokół problemu 3. wielkie odkrycia geograficzne i ich wpływ na losy świata 2. odrodzenie i humanizm 3. reformacja i kontrreformacja . Podziały religijne i ich konsekwencje 4. rewolucja naukowa w XVII w.
2. Stan badań nad historią Polski nowożytnej: a. historiografia dawna (od Długosza do Naruszewicza. Spór o przyczyny upadku Rzeczypospolitej - szkoły historyczne warszawska i krakowska) b. historiografia Polski niepodległej (1918-1939) c. rozwój badań nad historią Polski XVI-XVIII w. w drugiej połowie XX w. Główne kierunki i tendencje. d. nowożytna historia Polski w ujęciu historiografii niemieckiej, rosyjskiej, ukraińskiej i białoruskiej.
3. Rzeczpospolita jako "monarchia mixta": a. narodziny Rzeczypospolitej i rozwój jej instytucji ustrojowych (władza króla, senat, rola sejmu i sejmików, administracja) b. ideologia "złotej wolności" szlacheckiej i jej podstawowe komponenty: równość wobec prawa (aequalitas), nietykalność osobista i majątkowa, wolna elekcja monarchów, wolność głosu (libera vox) z prawem sprzeciwu (ius vetandi).
4. Społeczeństwo Rzeczypospolitej w XVI - XVIII w.: a. stanowa organizacja społeczeństwa (stan szlachecki, stan mieszczański, chłopi) b. Rzeczpospolita wielu narodów c. problemy wyznaniowe d. problem konfesjonalizacji.
5. Rzeczpospolita - państwo czy wspólnota?: a. odrębności ustrojowe ziem i prowincji - Prusy Królewskie i Książęce, Mazowsze, Inflanty, Kurlandia, Ukraina b. Rzeczpospolita jako "państwo złożone": unia polsko - litewska i jej charakter, unia polsko-szwedzka, unia polsko-saska c. czynniki integracyjne i dezintegracyjne d. ustrój polityczny Rzeczypospolitej na tle porównawczym.
6. Walka o miejsce Rzeczypospolitej w Europie w XVI - XVII w.: a. wojny z Turcją b. problem kozaczyzny c. konflikt z Rosją d. wojny o dominium Maris Baltici.
7. Rzeczpospolita w dobie unii polsko - saskiej (1697-1763): a. Polska i Saksonia na przełomie XVII/XVIII w. b. rządy Augusta II Mocnego (1697-1733): koncepcje reformatorskie króla, wielka wojna północna, konfederacja tarnogrodzka i sejm niemy w 1717 r., polityka wewnętrzna w czasach Augusta II c. rządy Augusta III (1733-63).
8. Czasy reform stanisławowskich: a. walka o tron polski po śmierci Augusta III b. reformy pierwszych lat panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego c. konfederacja barska i I rozbiór b. rządy Rady Nieustającej.
9. Sejm Wielki (1788-1791): a. początek obrad Sejmu i pierwsze reformy b. konstytucja 3 maja i jej znaczenie c. konfederacja targowicka - upadek reform. II rozbiór.
10. Powstanie kościuszkowskie i upadek państwa: a. wybuch powstania i jego charakter b. III rozbiór c. państwa europejskie a rozbiory d. dyskusja nad przyczynami upadku Rzeczypospolitej.