STUDIA KOGNITYWISTYCZNE

PROGRAM Z FILOZOFII UMYSŁU I.

I. Forma realizacji

wykład - 1 semestr, 2 godz.

seminarium (wzgl. konwersatorium) - 2 semestry, 2 godz.

I. Cel dydaktyczny

Celem wykładu i seminarium (wzgl. konwersatorium) z filozofii umysłu jest zapoznanie studentów ze współczesnymi filozoficznymi koncepcjami umysłu oraz problematyką dotyczącą zdarzeń (czy stanów) mentalnych.

II. Omówienie merytoryczne

Najnowsze filozoficzne ujęcia umysłu w przeciwieństwie do ujęć tradycyjnych nie odwołują się do natury umysłu (podejścia substancjalne), lecz do sposobu jego funkcjonowania (podejścia funkcjonalistyczne). Niesłabnące od ponad 30-tu lat dyskusje wywołała zapoczątkowana przez H. Putnama funkcjonalistyczno-komputacyjna teoria umysłu traktująca procesy umysłowe na wzór zalgorytmizowanych programów komputerowych. W teorii komputacyjnej rozważania filozoficzne nad naturą umysłu zastąpione zostały interdyscyplinarnymi badaniami z zakresu nauki kognitywnej obejmującej zagadnienia dotyczące sztucznej inteligencji, lingwistyki kognitywnej i matematycznej, psychosemantyki, neurofizjologii oraz psychologii poznawczej. W dzisiejszej filozofii uprawianej w połączeniu z nauką kognitywną komputacyjnej teorii umysłu broni J. Fodor, przeciwko zaś argumentuje dziś jej prekursor H. Putnam. Dowodów za podejściem komputacyjnym szuka się w wynikach nauk neuronalnych i badaniach dotyczących sztucznej inteligencji. W następstwie komputacyjnej teorii umysłu głosi się m.in. tezę o redukowalności zdarzeń mentalnych do zdarzeń fizycznych (stanów mózgu). Odwrotną tezę (o nieredukowalności zdarzeń mentalnych do zdarzeń fizycznych) wykorzystują krytycy teorii komputacyjnej wskazując na trudności zwolenników tejże teorii z podaniem racjonalnego wyjaśnienia dla całej bogatej sfery mentalnej (włączając w nią sferę działań czy podejmowania decyzji). Inną szeroko dyskutowaną propozycją współczesną modelu umysłu ale także rozwiązującą metodologiczny problem racjonalnego wyjaśniania działania jest koncepcja monizmu anomalnego D. Davidsona. Zakłada się w niej pewne podejście fizykalistyczne (określoną wersję identyczności stanów mentalnych ze stanami fizycznymi) przy jednoczesnej ich nieredukowalności pozwalającej w konsekwencji zachować swoisty charakter sfery mentalnej zostawiając w niej miejsce na wolne działanie podmiotu (podkreślany przez Davidsona anomalizm zbliża jego koncepcję do koncepcji Kanta).

III. Badania prowadzone na seminarium

Na seminarium zamierza się zanalizować (głównie pod względem poprawności formalnej) argumentacje podawane za albo przeciw wiodącym dziś teoriom umysłu i stanów mentalnych. Pozwoli to na dyskusję ważnych zagadnień filozoficzno-metodologicznych, takich jak m.in.: problem przyczynowości (szczególnie w odniesieniu do zdarzeń mentalnych - tzn., czy tak jak w dziedzinie fizykalnej relacją kauzalną da się opisać jako dwuargumentową relację ekstensjonalną o członach będących przedmiotami indywiduowymi czy też jest ona relacją intensjonalną, której człony są obiektami o charakterze abstrakcyjnym), tradycyjny problem psychofizykalizmu, tj. określenia relacji między tym, co mentalne a tym co fizyczne (w aparaturze współczesnej filozofii umysłu jest to zagadnienie odpowiedniego pojęcia superweniencji), problem redukcjonizmu i możliwości istnienia ścisłych praw determinujących sferę mentalną, czyli dziedzinę psychologii poznawczej.

IV. Literatura

Wybrane pozycje do analiz na seminarium

D. Armstrong, The Causal Theory of Mind, in: D. Armstrong, The Nature of Mind and Other Essays, Cornell Univ. Press 1981

H. Putnam, Mind and Machines, in: S. Hook, ed., Dimension of Mind, New York Univ. Press 1960

H. Putnam, Philosophy of our Mental Life, in: H. Putnam, Mind, Language and Reality. Philosophical Papers, vol. 2, Cambridge Univ. Press 1975

H. Putnam, Reality and Representation, Ch. 6., Bradford Book, MIT Press 1988

N. Block, Troubles with Functionalism, in: A. Goldman, ed., Reading in Philosophy and Cognitive Science, Cambridge Mass. 1993

D. Davidson, Zdarzenia mentalne, w: D. Davidson, Eseje o prawdzie, języku i umyśle, Warszawa, PWN 1992

J. Heil, A. Mele, ed., Mental Causation, Oxford Univ. Press 1993

J. Kim, The Myth of Nonreductive Materialism, Proceedings of American Philosophical Association 63 (1989)

Uzyskane wyniki badawcze (tzn. wykazanie silniejszej argumentacji na rzecz jednego z ujęć) będzie mieć swoje konsekwencje w propozycji podania semantyki postaw propozycjonalnych (tj. odpowiedniego opisu zajmowanych przez podmiot postaw, takich jak: przekonania, pragnienia, decydowania, itp.). Ta część badań koncentrować się będzie bardziej na zagadnieniach językowych wykorzystując do tego celu (na ile będzie to możliwe) aparaturą dzisiejszej logiki epistemicznej i modalnej.

powrót do strony "Program wykładów"